Dowiedz się co zrobić po złapaniu gumy

Poznaj tajniki opon i poradź sobie w najtrudniejszych sytuacjach

Opony samochodowe to, nomen omen, jego fundamentalna część. Zawarte w nich powietrze utrzymuje ciężar samochodu i samych pasażerów. Właśnie dzięki oponom samochód ma tak ciekawą styczność z podłożem, jakiej w całym jej zróżnicowaniu doświadczasz. Właściwy stan i rodzaj opon decyduje o przyczepności auta, a więc o bezpieczeństwie jazdy. Jaki typ opon wybrać i kiedy je wymienić, co zrobić w przypadku przebicia opony, jakie są regulacje prawne w sprawach ogumienia? W poniższym artykule postaramy się w sposób prosty na to odpowiedzieć.

Spadek poziomu ciśnienia w oponach

Często na drogach zdarzają się awarie samochodów związane z utratą ciśnienia powietrza w oponach. Zbyt niskie znacznie utrudnia jazdę samochodem, a w niektórych przypadkach czyni niemożliwą. Poza tym jazda w tym stanie auta jest mało bezpieczna. Ze względu na częste przypadki przebijania opon, z powodu ich nadmiernego wyeksploatowania lub złego stanu dróg, producenci kuszą kierowców ofertami coraz to lepszych i nowocześniejszych opon.

Opony typu run-flat

Opony typu run-flat, które umożliwiają bezpieczną kontynuację jazdy nawet po utracie ciśnienia w kołach, istnieją od międzywojnia, a szeroko stosowane są od lat 80. XX wieku. Obecnie na rynku istnieją zróżnicowane technologie run-flat, wszystkie wszakże postulują te same zasady użytkowania opon po utracie ciśnienia: ograniczenie prędkości jazdy do nie większej niż 90 km/ h oraz planowanego do przejechania dystansu do limitu 80–200 km, w zależności od posiadanej opony. Niezastosowanie się do tych reguł może się skończyć wypadkiem.

Skuteczność opon typu run-flat polega na ich wzmocnionej konstrukcji. Ich wewnętrzne ścianki wyściela gumowa wkładka usytuowana po bokach albo pierścień nośny, amortyzujące siłę nacisku wywieranego na samochód przez nawierzchnię. Stopka opony najczęściej ściślej przylega zaś do felgi. Wykorzystując technologię run-flat powinieneś dysponować czujnikami pomiaru ciśnienia. Informują one o zmianie ciśnienia, dzięki czemu we właściwym czasie możesz zastosować się do zasad obowiązujących w sytuacji krytycznej.

Zalety technologii run-flat

Główny plus rozwiązania to wspomniane bezpieczeństwo, zarówno dla kierowcy i pasażerów, jak i innych uczestników ruchu drogowego. Kierowca nie traci bowiem panowania nad pojazdem w przypadku nagłej utraty ciśnienia wewnątrz opon. Kluczową korzyścią jest też czas, jaki zyskujesz na dojazd do serwisu wulkanizacyjnego. Stosując ogumienie run-flat nie musisz kupować i wozić ze sobą koła zapasowego.

Wady opon typu run-flat

Ujemnym aspektem technologii jest to, że po przebiciu opona nie nadaje się do regeneracji, z czego wynika konieczność zakupu nowej. Jest to zaś nietani rodzaj ogumienia. Waga opon run-flat jest średnio o ok. 15% większa niż waga standardowych opon, a im cięższy pojazd, tym większe spalanie paliwa on wygeneruje. Zły stan dróg sprawia, że jazda samochodem z oponami run-flat może być mniej komfortowa. Są one bowiem dość sztywne, co pogarsza współpracę z układem zawieszenia na drogach złej jakości. Należy też wspomnieć o ograniczonej liczbie warsztatów naprawczych z odpowiednim osprzętowaniem do obsługi tego typu opon. Tymczasem istotny jest ich właściwy montaż, bo w przypadku niepoprawnego nie pełnią one swej funkcji, zagrażając dodatkowo bezpieczeństwu. Ponadto, skoro częstą przyczyną pęknięć opon jest nie tylko stan dróg, lecz również niewłaściwe ciśnienie w kołach, jego regularne sprawdzanie jest — tak czy inaczej ― konieczne, zarówno w oponach standardowych, jak i typu run-flat.

Co zrobić, gdy opona ulega przebiciu?

Gdy dojdzie do przebicia opony, należy zachować spokój i odpowiednio zabezpieczyć samochód. Przeprowadź delikatne hamowanie, by zatrzymać się na poboczu. Gdy nie ma go przy drodze, najlepiej zatrzymaj się na parkingu, o ile uda się do niego dotrzeć, a w ostateczności przy boku jezdni. Ważne, by ilość miejsca pozostałego wokół Ciebie pozwalała bezpiecznie zająć się problemem. Po zatrzymaniu pojazdu zaciągnij hamulec ręczny i pozostaw włączony bieg. Przepisy drogowe wymagają włączenia świateł awaryjnych lub pozycyjnych, a jeśli postój odbywa się na poboczu, musisz ubrać kamizelkę odblaskową i ustawić za pojazdem trójkąt awaryjny w przyjętej odległości 100 m za pojazdem na drodze ekspresowej i autostradzie, od 30 do 50 m w obszarze niezabudowanym i do 1 m od miejsca postoju auta w obszarze zabudowanym.

Wymiana opony

Koło pełnowymiarowe

Tradycyjne wyjście z sytuacji to montaż koła pełnowymiarowego. Jego wymiana to kompletny sposób zaradzenia problemowi, stosowany przez kierowców starej szkoły, choć nie zawsze dogodny. Poza swoimi gabarytami ma ono bowiem również niemałą wagę, więc choćby dlatego wymiana koła na pełnowymiarowe nie jest czynnością dla każdego, ale po jej przeprowadzeniu jazda nie różni się jakością od tej sprzed awarii.

Potrzebny jest klucz do kół, śruby zabezpieczające, lewarek, kamizelka odblaskowa i trójkąt ostrzegawczy. Warto mieć w samochodzie też rękawice ochronne, latarkę w razie konieczności pracy nocnej, a na wypadek, gdyby śruby przywarły do powierzchni stycznej — teleskopowy klucz do kół.

Upewnij się, że zatrzymałeś auto na względnie twardym i równym podłożu; postaraj się takie wybrać. Wymianę opon zaczyna się od zdjęcia kołpaka. W dalszej kolejności, przy użyciu klucza do kół poluzuj śruby do tego stopnia, byś mógł je odkręcić po uniesieniu samochodu o kilka centymetrów (w przypadku śruby zabezpieczającej użyj dodatkowo nasadki na klucz). Następnie umieść lewarek przy progu samochodu i podnieś go przy pomocy lewarka do poziomu kilku centymetrów między podłożem a uszkodzoną oponą. Od auta odkręć poluzowane wcześniej śruby i zdecydowanym ruchem przyciągnij koło w swoim kierunku. Następnie nowe koło dopasuj do piasty, a śruby przykręć. Zrób to dokładnie w trosce o bezpieczeństwo. Dobrze jest teraz sprawdzić poziom ciśnienia w kole, by nie wywołać w bardzo krótkim czasie następnego problemu, któremu już dużo trudniej byłoby zaradzić.

Koło dojazdowe

Wśród kierowców bez względu ma wiek i płeć coraz bardziej popularne są tak zwane koła dojazdowe. Pozwalają one jedynie dotrzeć do miejsca naprawy bądź wymiany uszkodzonego koła, nie pozwalają zaś na jazdę długodystansową. Małe ich rozmiary pozwalają zaoszczędzić miejsce, a w nadwoziu nie zawsze znajduje się zaprojektowane na koło zapasowe miejsce specjalne. Wymiana uszkodzonej opony na dojazdową jest podobna do wymiany na pełnowymiarową. Trwałość kół w ogólności jest wszakże różna, a generalnie mniejsza w przypadku koła dojazdowego. Korzystając zeń należy prowadzić auto delikatnie, unikając ostrych zakrętów i dużej prędkości. Wśród tych kierowców, którzy stawiają na standardowe koła pełnowymiarowe, oraz tych, którzy preferują właśnie dojazdowe, zdania co do zalet stosowanych rozwiązań są podzielone, dlatego też wybór jest indywidualną sprawą kierowcy.

Zestaw naprawczy

Producenci samochodów, także crossoverów, a nawet niektórych aut terenowych o możliwym przeznaczeniu uniwersalnym, zamiast koła zapasowego dołączają czasem do wyposażenia zestaw naprawczy. Obejmuje on pojemnik z pianką uszczelniającą oraz elektryczny kompresor i umieszczany jest najczęściej w podłogowej wnęce bagażnika, będąc znacznie mniejszym obciążeniem od kół. Przy jego pomocy kierowca jest w stanie samodzielnie naprawić przebitą oponę. Wykorzystanie zestawu naprawczego nie powinno sprawiać problemu osobom niedysponującym dużą siłą fizyczną. Korzystanie z niego nie jest też skomplikowane.

Odkręcić wentyl i podłącz do niego przewód z uszczelniaczem. Podłącz kabel zasilający kompresor do gniazdka 12 V w samochodzie i włącz urządzenie. W ciągu kilku minut opona uzyskuje odpowiedni poziom ciśnienia i do jej wnętrza wtłaczana jest uszczelniająca pianka. Po wszystkim wystarczy zdemontować zestaw, wyłączyć kompresor oraz zabezpieczyć wentyl. Analogicznie do praktyki udzielania pierwszej pomocy: nie wyciągaj przedmiotu, który przebił oponę!

Wróciwszy za kierownicę, wybierz w miarę możności miejsce, w którym bez przeszkód pojedziesz przez chwilę nie przekraczając prędkości 40 km na godzinę, w celu równomiernego rozprowadzenia pianki wewnątrz opony. Po każdej ingerencji w podwozie zaleca się zmierzyć kontrolnie ciśnienie w oponach; wszakże w przypadku samodzielnie przeprowadzonej akcji naprawczej zrób to właśnie po zabezpieczającym przebyciu kilku km, by umożliwić właściwą integrację tworzywa z wprowadzoną doń substancją chemiczną. Potem utrzymaj ograniczenie prędkości do 70 km na godzinę: naprawa jest tymczasowym opanowaniem sytuacji i oponę bezwzględnie trzeba wymienić w pierwszym dogodnym momencie. Warto zaznaczyć, że przy pomocy zestawu naprawczego pokonasz zaledwie małe uszkodzenia zlokalizowane w czole opony, nie większe niż około 5 mm. Również związki zawarte w piance mogą słabiej działać w temperaturach niskich. Koło zapasowe daje większą niż zestaw pewność, że nie będziesz musiał zawezwać pomocy, więc jako jedyna asekuracja sugerowany on jest do jazdy w mieście, gdzie serwis lub pogotowie zawsze jest względnie blisko. Samodzielnej naprawy szybko jednak i łatwo można przynajmniej spróbować. Narzędzia do niej, nie zajmując wiele miejsca, są dobrą inwestycją.

Dobór opon do pory roku

Poza regularną kontrolą stanu technicznego opon ważne jest ich dostosowanie do warunków klimatu we właściwym momencie. Pojawiający się rokrocznie czynnik zaskoczenia kierowców zwiększany jest obecnie przez mało przewidywalne zjawiska pogodowe.

Opony letnie a opony zimowe

Opony zimowe są bardziej elastyczne od letnich i podczas mrozu zachowują miękkość, co zwiększa ich przyczepność. Właściwość tę powoduje większa ilość krzemionki użytej do ich produkcji. Kształt bieżnika jest zaś różnicą wyrobu, którą łatwo rozpoznać już na pierwszy rzut oka. W oponie letniej, przystosowanej domyślnie do nawierzchni gładkiej, brakuje licznych i głębokich nacięć oraz rowków, im większa bowiem powierzchnia opony styka się z podłożem, tym większą jej przyczepność udaje się wygrać. Typowe dla opony letniej są wyprofilowane w niej kanały odprowadzające wodę. Ogumienie zimowe natomiast ma taki typ rowków i nacięć, które zwiększają powierzchnię kontaktu opony ze śniegiem, a dodatkowym przystosowaniem są rowki centralne, odprowadzające błoto powstałe w dni roztopów.

Łańcuchy śnieżne

Opona zimowa może nie dać przyczepności w przypadku znacznego oblodzenia drogi. W takich przypadkach należy zadbać o łańcuchy śnieżne. Są przeznaczone do użytku na warstwie śniegowo–lodowej, unikać ich natomiast trzeba na asfalcie. W wielu krajach świata na trasach górskich zimą są one obligatoryjne. Podczas jazdy z łańcuchami śnieżnymi na kołach prędkość nie powinna przekraczać 50 km na godzinę; zaleca się omijanie uszkodzonych nawierzchni, wysokich krawężników. Dobierając łańcuchy trzeba znać rozmiar opon oraz odległość pomiędzy nadkolem a nimi, a także między nimi a elementami układu zawieszenia. Można stosować wyłącznie łańcuchy na dwóch kołach jednej osi lub na wszystkich czterech.

Kiedy zmienić opony?

Kierowcy zadają sobie, jak wiadomo, pytanie, kiedy zmienić opony. Eksperci z branży wulkanizacyjnej stoją na stanowisku, że jeśli temperatura na zewnątrz przez większą część doby już kilka dni z rzędu przekracza 7º C, należy zmienić opony zimowe na letnie. Przegrzana tarciem opona zimowa zaczyna się ślizgać podczas ruszania oraz hamowania. Inny wzgląd przemawiający za zmianą opon na letnie we właściwym czasie jest taki, że te zimowe na drodze niepokrytej warstwą śniegowo-lodową zużywają się szybciej.

Prawne usankcjonowanie wymiany opon

By uniknąć mandatu, przekraczając granicę samochodem w okresie zimowym należy mieć wiedzę o panujących w obcym kraju normach. Usankcjonowany prawnie obowiązek sezonowej wymiany opon istnieje w Finlandii, Estonii, Słowenii i na Łotwie. We Francji i Hiszpanii oraz we Włoszech o wymogu zastosowania opon zimowych informują władze. Inne zaś kraje wymagają opon zimowych wówczas, gdy warunki pogodowe wskazują na ich konieczność; jest tak m.in. w Norwegii, Luksemburgu, Niemczech, Austrii, Czechach, Chorwacji, Rumunii i na Słowacji. Warunki pogodowe kwalifikujące do zmiany są w państwach tych określane przez stosowne ustawy. Pozostałe kraje Europy nie egzekwują obowiązku posiadania opon zimowych, władze zalecają jednak ich zastosowanie podczas warunków pogodowych wskazujących na utrudnienia.

***

Podsumujmy: gdy jest odpowiednie ciśnienie w oponach i gdy są one dostosowane do panujących aktualnie warunków drogowych, zwiększa się zarówno komfort jazdy, jak i jej bezpieczeństwo. Parametry opon należy wybrać zgodnie z wymogami producenta pojazdu, a rozwiązania awaryjne — zgodnie z wymogami obranej trasy i umiejętnościami kierowcy. Jazda na drodze publicznej z oponami o różnych rozmiarach, nośności i indeksach prędkości stwarza zagrożenie dla uczestników ruchu i jest wykroczeniem drogowym. Polskie przepisy kodeksu drogowego stanowią, że opony na jednej osi powinny mieć takie same: markę, rozmiar, kategorię użytkowania (na przykład terenowe, drogowe, śniegowe), budowę (radialne lub diagonalne), indeks prędkości (przykładowo T, H, V, W) oraz nośność (maksymalne obciążenie, jakie mogą przyjąć na siebie poruszając się z największą dopuszczalną prędkością).